Πώς φτάσαμε ως εδώ
«Πώς φτάσαμε ως εδώ;»…Σε πιο μοτίβο εγκλωβιστήκαμε; Γιατί μου επιτίθεσαι; Γιατί σε κατηγορώ; Θέλω να το βάλω στα πόδια…. Είσαι απόμακρος… Δεν φταίω εγώ, αλλά εσύ… Με πληγώνεις….σε πληγώνω…Μα πώς φτάσαμε ως εδώ;
«Βρες τον Κακό»- (μοτίβο επίθεσης- επίθεσης)
Πρόκειται για ένα μοτίβο όπου οι δύο σύντροφοι μπαίνουν σε μια κατάσταση αλληλοκατηγορίας που οδηγεί σε συναισθηματική απόσταση, μπλοκάροντας την επανασύνδεση και αποκλείοντας τη δυνατότητα εύρεσης μιας ασφαλούς εστίας. Βασικός στόχος είναι η αυτοπροστασία, ενώ οι κύριες κινήσεις είναι η αλληλεπίθεση, η αλληλοκατηγορία ή το φταίξιμο. Νιώθουμε πληγωμένοι ή τρωτοί με τον σύντροφό μας και βγαίνουμε εκτός εαυτού. Δεν υπάρχει συναισθηματική ασφάλεια και προσπαθούμε να βρούμε τρόπο να αντιδράσουμε. Έτσι, κατηγορούμε τον άλλο «Δεν φταίω εγώ, αλλά εσύ».
Η επίθεση είναι ο πιο «ασφαλής» τρόπος αντίδρασης, ώστε να βάλουμε τα συναισθήματά μας στην άκρη. Βάζοντας στην άκρη τα συναισθήματα αρχίζουμε και βλέπουμε τη σχέση όλο και λιγότερο ικανοποιητική, όλο και πιο επικίνδυνη και τον σύντροφό μας όλο και πιο αδιάφορο ή ανεπαρκή. Τι πρέπει να κάνουμε; Θα πρέπει να έχουμε τη διάθεση να δούμε πόσο έχουμε πληγώσει ο ένας τον άλλο και να ζητήσουμε συγγνώμη. Προσπαθούμε να μειώσουμε αυτό τον τρόπο αντίδρασης, γιατί «όσο περισσότερο επιτίθεσαι τόσο περισσότερο επικίνδυνος μου φαίνεσαι, όσο περισσότερο προσέχω μην μου επιτεθείς τόσο δυνατότερο είναι το χτύπημα της αντεπίθεσής μου». Έτσι, μπαίνουμε σε ένα φαύλο κύκλο που είναι δύσκολο να βγούμε. Το πρώτο βήμα για να σταματήσουμε αυτό το μοτίβο είναι να αναγνωρίσουμε και οι δύο σύντροφοι ότι κανένας από τους δύο δεν χρειάζεται να είναι ο Κακός.
Έτσι, προσπαθούμε πριν τρέξουμε στην αλληλοκατηγορία, να εστιάσουμε στο παρόν και σε αυτό που συμβαίνει τώρα, να δούμε την επικριτική μας συμπεριφορά απέναντι στον άλλο, και να αναγνωρίσουμε ότι ο πραγματικός εχθρός είναι αυτός ο φαύλος κύκλος στον οποίο έχουμε οδηγήσει τη σχέση μας.
«Το Βάζω στα Πόδια» – Παγώνω και Απομακρύνομαι…
Σύμφωνα με το συγκεκριμένο μοτίβο «παγώνω και το βάζω στα πόδια». Βασικό χαρακτηριστικό του μοτίβου είναι η απόσυρση καθώς το άτομο νιώθει απογοήτευση. Και οι δύο σύντροφοι έχουν κλειστεί σε μια παγωμένη άμυνα και άρνηση. «Ο καθένας κοιτάζει να προστατεύσει τον εαυτό του, προσπαθώντας να συμπεριφέρεται σαν να μην αισθάνεται και να μην έχει ανάγκη από τίποτα» (Johnson, 2014: 103).
Αυτό συμβαίνει όταν ο σύντροφος που μέχρι τώρα προσπαθούσε να προσελκύσει την προσοχή του άλλου, επιλέγει και ο ίδιος τη σιωπή. Συνήθως, είναι ζευγάρια που από την αρχή συναισθηματικά ποτέ δεν ήταν κοντά ο ένας στον άλλο, ενώ είναι άτομα που είναι πιθανό να μεγάλωσαν σε ορθολογιστικές ψυχρές οικογένειες στις οποίες υπήρχε συναισθηματική απόσταση. Ο κάθε σύντροφος όταν νιώθει ότι χάνει το δεσμό αυτόματα παίρνει απόσταση και αρνείται την ανάγκη για συναισθηματική εγγύτητα. Ουσιαστικά και οι δύο σύντροφοι επιλέγουν να μην μιλούν για συναισθήματα.
«Η Πόλκα της Διαμαρτυρίας»
Ο ένας σύντροφος γίνεται επικριτικός και επιθετικός και ο άλλος απολογητικός και απόμακρος. Τα ζευγάρια που ακολουθούν αυτό το μοτίβο επικοινωνίας όταν μαλώνουν ο ένας φωνάζει και ασκεί κριτική στον άλλο για μια συμπεριφορά του και ο άλλος αντιδρά με τελείως παγωμένο τρόπο ή προσπαθεί να δικαιολογήσει τη συγκεκριμένη συμπεριφορά του. Έτσι, το ζευγάρι μπαίνει μέσα σε έναν ατέλειωτο καβγά όπου ο ένας από τους δύο φωνάζει και ο άλλος προσπαθεί να δικαιολογήσει τον εαυτό του ή αποσύρεται σε μια παγωμένη σιωπή.
Ουσιαστικά, το ζευγάρι εγκλωβίζεται μέσα στον ίδιο τον καβγά και προσπαθούν να δώσουν απαντήσεις σε δύο αδιέξοδους πόλους: τι ακριβώς έγινε και ποιανού η ιστορία είναι σωστή. Ωστόσο, σε κάθε σύγκρουση που υπάρχει στο ζευγάρι θα πρέπει να εξεταστούν ποια είναι τα θέματα που υπάρχουν κάτω από αυτή τη σύγκρουση: πόσο συζητάει το ζευγάρι, πώς είναι η μεταξύ τους σχέση; Μέσα σε μια κατάσταση καβγά και έντασης κανείς όμως δεν μπορεί να συνειδητοποιήσει τι προκαλεί στον άλλο και πώς επιδρά στη σχέση. Και το αποτέλεσμα είναι κοινό και για τους δύο: θυμός, ματαίωση, αναζήτηση εξηγήσεων, απογοήτευση και μοναξιά.
Ένα ζευγάρι που έχει φτάσει σε αυτή την κατάσταση έχει ανάγκη για δεσμό, γιατί ο τρόπος που αντιδρούν και καβγαδίζουν δείχνει ότι και οι δύο νιώθουν μόνοι μέσα σε αυτή τη σχέση και απλά επαναλαμβάνουν ένα μοτίβο: ο ένας απαιτεί και ο άλλος αποσύρεται. Έτσι και οι δύο νιώθουν στερημένοι και συναισθηματικά απομονωμένοι. Δεν ακούνε με ενσυναίσθηση ο ένας τον άλλο ούτε κατανοούν πώς το παρελθόν τους συνέβαλε στην σημερινή προβληματική κατάσταση. Η πιο κρίσιμη στιγμή για να ξεπεράσουν αυτή την αποσύνδεση είναι να πλησιάσει ο ένας τον άλλο, μόλις περάσει η άμεση απειλή, ώστε να ξαναβρούν τη χαμένη στοργή και συναισθηματική ανταπόκριση.
Συνήθως, και οι δύο αναρωτιούνται που πήγε η αγάπη και γιατί χάθηκε η επαφή, όμως θα πρέπει να προσπαθήσουν και οι δύο ώστε να έρθουν πιο κοντά και να προσεγγίσουν ο ένας τον άλλο με στοργή, αγάπη, κατανόηση και διάθεση για επικοινωνία. Και οι δύο την ίδια ανάγκη έχουν: ανάγκη για συναισθηματική ανταπόκριση. Θα μπορέσουν άραγε να «ακούσουν» συναισθηματικά ο ένας τον άλλο ξανά;
«Η αγάπη είναι ο καλύτερος μηχανισμός επιβίωσης και είναι τρομαχτικό να νιώσεις ξαφνικά αποκομμένος συναισθηματικά από τον σύντροφό σου, αποσυνδεδεμένος. Πρέπει να επανασυνδεθούμε, να μιλήσουμε για τις ανάγκες μας με τέτοιον τρόπο ώστε να κινητοποιηθεί ο/η σύντροφός μας και να ανταποκριθεί. Αυτή η λαχτάρα για συναισθηματικό δεσμό με τους κοντινούς μας ανθρώπους είναι η κατεξοχήν συναισθηματική προτεραιότητα, επισκιάζει ακόμη και την ανάγκη για τροφή ή σεξ» (Johnson, 2014: 59-60).
Οι αρνητικές αλληλεπιδράσεις οφείλονται στην απουσία του ασφαλούς δεσμού. Όταν νιώθουμε ότι ο ασφαλής δεσμός κινδυνεύει να χαθεί μπαίνουμε σε μια κατάσταση «μάχης» ή «φυγής». Και τότε θα πρέπει να δούμε πώς αντιδρούμε και πώς αντιδρά και ο άλλος: επιρρίπτουμε ευθύνες, γινόμαστε επιθετικοί ή κλεινόμαστε στον εαυτό μας και θέλουμε να δείχνουμε αδιάφοροι; Διαμαρτυρόμαστε και κατηγορούμε ή απομακρυνόμαστε; Και τα δύο είναι ενδείξεις για την ανάγκη μας να επανασυνδεθούμε.
Επομένως, το πιο βασικό είναι η συναισθηματική ανταπόκριση και για να μπορέσουμε να ενθαρρύνουμε τη συναισθηματική ανταπόκριση θα πρέπει να υπάρχουν τα εξής στοιχεία: Διαθεσιμότητα –πού μπορώ να σε βρω;- Πόσο ανοιχτός είναι ο καθένας στο σύντροφό του; Πόσο προσπαθεί να κατανοήσει τα συναισθήματά του; Πόσο μπορεί να υπερβεί την προσωπική τάση φυγής και να συντονιστεί με τις ανάγκες για σύνδεση του άλλου; Ανταπόκριση –μπορώ να πιστέψω ότι θα ανταποκρίνεσαι στα συναισθήματά μου; Πόσο συντονίζεται ο σύντροφος με τα συναισθήματά μας, με τις ανάγκες και τους φόβους του συναισθηματικού δεσμού; Πόσο δείχνει πώς τον αγγίζουν; Πόσο αποδέχεται τα συναισθηματικά ερεθίσματα που του στέλνουμε και πόσο ανταποδίδει μηνύματα έγνοιας και φροντίδας, όταν τα έχουμε ανάγκη;
«Η ευαίσθητη ανταπόκριση αγγίζει πάντα τα συναισθήματά μας και κατευνάζει σωματικά» (Johnson, 2014: 63).
Δέσμευση –πώς ξέρω ότι με εκτιμάς και θα είσαι κοντά μου; Πόσο ιδιαίτερη προσοχή δίνουμε στο αγαπημένο μας πρόσωπο; Πόσο συναισθηματικά παρόντες είμαστε στο σύντροφό μας και πόσο συναισθηματικά παρών είναι ο σύντροφός μας σε εμάς; Johnson, Sue. (2014).
Κράτα με σφιχτά. Επτά συνομιλίες για μια ζωή γεμάτη αγάπη. Αθήνα: Gutenberg. πηγή: https://papadopsixologos.blogspot.gr/
