Στα μονοπάτια της αγάπης, στο μονοπάτι του φόβου…Ολόκληρη η ζωή μας δεν είναι παρά ένα όνειρο. Ζούμε σε μια φαντασίωση, όπου όλα όσα πιστεύουμε για τον εαυτό μας είναι αληθινά μόνο για μας.
Η αλήθεια μας δεν είναι αλήθεια για κανέναν άλλο, συμπεριλαμβανομένων των παιδιών η των γονιών μας. Ας αναλογιστούμε απλώς τι πιστεύουμε εμείς για τον εαυτό μας και τι πιστεύει η μητέρα μας για εμάς.
Μπορεί να ισχυρίζεται ότι μας ξέρει πολύ καλά, αλλά δεν έχει ιδέα ποιοι είμαστε πράγματι, και αυτό το γνωρίζουμε. Μπορεί να πιστεύουμε ότι ξέρουμε πολύ καλά τη μητέρα μας, αλλά δεν έχουμε ιδέα ποια είναι πραγματικά.
Στον νου της έχει όλες αυτές τις φαντασιώσεις πού δεν μοιράστηκε ποτέ με κανέναν άλλο. Δεν έχουμε ιδέα τι έχει στον νου της.
Αν εξετάσουμε τη ζωή μας και προσπαθήσουμε να θυμηθούμε τι κάναμε σε ηλικία έντεκα ή δώδεκα ετών, θα διαπιστώσουμε ότι θυμόμαστε μόνο λιγοστά πράγματα, θα θυμόμαστε βεβαίως τα πιο σημαντικά, όπως το όνομά μας, γιατί αυτά τα επαναλαμβάνουμε συνεχώς. Μερικές φορές, όμως, ξεχνάμε το όνομα των παιδιών ή των φίλων μας. Αυτό συμβαίνει γιατί η ζωή μας αποτελείται από όνειρα — πολλά σύντομα όνειρα που μεταβάλλονται διαρκώς.
Τα όνειρα έχουν την τάση να διαλύονται, και γι’ αυτό ξεχνάμε τόσο εύκολα.
Κάθε άνθρωπος έχει ένα προσωπικό όνειρο ζωής και το όνειρο αυτό είναι εντελώς διαφορετικό από αυτά των άλλων.
Ονειρευόμαστε σύμφωνα με τις πεποιθήσεις μας και τροποποιούμε το όνειρό μας ανάλογα με τον τρόπο που κρίνουμε, ανάλογα με τον τρόπο που θυματοποιούμε τον εαυτό μας.
Γι’ αυτό δύο άνθρωποι δεν μπορούν να έχουν ποτέ το ίδιο όνειρο. Σε μια σχέση, μπορούμε να προσποιηθούμε ότι είμαστε ίδιοι, ότι σκεφτόμαστε, αισθανόμαστε, ονειρευόμαστε κατά τον ίδιο τρόπο, αλλά αυτό δεν μπορεί ποτέ να συμβεί.
Υπάρχουν δύο ονειρευτές και δύο όνειρα. Κάθε ονειρευτής ονειρεύεται με τον δικό του τρόπο. Γι’ αυτό πρέπει να δεχόμαστε τις διαφορές που υπάρχουν ανάμεσα σε δύο ονειρευτές’ πρέπει να σεβόμαστε ο ένας το όνειρο του άλλου.
Μπορεί να έχουμε χιλιάδες σχέσεις ταυτόχρονα, αλλά κάθε σχέση υφίσταται μόνο ανάμεσα σε δύο άτομα. Έχω σχέση με κάθε έναν από τους φίλους μου, και η σχέση αυτή υφίσταται ανάμεσα στους δυο μας.
Έχω σχέση με κάθε ένα από τα παιδιά μου, και κάθε σχέση είναι εντελώς διαφορετική από τις άλλες. Ανάλογα με τον τρόπο που ονειρεύονται οι δύο άνθρωποι, χαράσσουν την κατεύθυνση του ονείρου που ονομάζουμε σχέση. Κάθε σχέση μας -με τη Μαμά, τον Μπαμπά, τα αδέλφια, τους φίλους- είναι μοναδική, γιατί ονειρευόμαστε ένα σύντομο όνειρο μαζί. Κάθε σχέση μετατρέπεται σε ζωντανό ον που δημιουργήθηκε από δύο ονειρευτές.
Όπως ακριβώς το σώμα μας αποτελείται από κύτταρα, έτσι και τα όνειρά μας αποτελούνται από συναισθήματα. Υπάρχουν δύο κύριες πηγές συναισθημάτων: η μια είναι ο φόβος και όλα τα συναισθήματα που πηγάζουν από αυτόν, η άλλη είναι η αγάπη και όλα τα συναισθήματα που πηγάζουν από αυτήν.
Βιώνουμε και τα δύο συναισθήματα, αλλά αυτό που υπερισχύει στους καθημερινούς ανθρώπους είναι ο φόβος. Θα λέγαμε ότι το φυσιολογικό είδος σχέσης σε αυτό τον κόσμο βασίζεται κατά 95% στον φόβο και κατά 5% στην αγάπη.
Αυτό μπορεί να αλλάξει, βέβαια, ανάλογα με τους ανθρώπους, αλλά ακόμα και αν ο φόβος αναλογεί στο 60% και η αγάπη στο 40%, και πάλι η σχέση βασίζεται στον φόβο.
Για να κατανοήσουμε αυτά τα συναισθήματα, θα ήταν καλύτερα να περιγράψουμε ορισμένα χαρακτηριστικά της αγάπης και του φόβου, τα οποία εγώ αποκαλώ «το μονοπάτι της αγάπης» και «το μονοπάτι του φόβου».
Τα δύο αυτά μονοπάτια αποτελούν απλώς σημεία αναφοράς για να δούμε πώς ζούμε τη ζωή μας. Ο διαχωρισμός αυτός γίνεται για να μπορέσει ο λογικός νους να καταλάβει και να αποκτήσει τον έλεγχο των επιλογών του.
Ας δούμε κάποια από τα χαρακτηριστικά της αγάπης και του φόβου.
Η αγάπη δεν δημιουργεί υποχρεώσεις. Ο φόβος, αντίθετα, κατακλύζεται από υποχρεώσεις.
Στο μονοπάτι του φόβου, ότι κάνουμε οφείλεται στο ότι είμαστε υποχρεωμένοι να το κάνουμε και περιμένουμε και από τους άλλους να κάνουν κάτι επειδή είναι υποχρεωμένοι να το κάνουν.
Είμαστε υποχρεωμένοι και μόλις πρέπει να κάνουμε κάτι, αρχίζουμε να αντιστεκόμαστε. Όσο περισσότερο αντιστεκόμαστε, τόσο περισσότερο υποφέρουμε. Αργά ή γρήγορα, προσπαθούμε να αποφύγουμε τις υποχρεώσεις μας.
Από την άλλη πλευρά, με την αγάπη δεν χρειάζεται να προβάλλουμε αντιστάσεις. Ό,τι κάνουμε, το κάνουμε γιατί το θέλουμε. Γίνεται ευχαρίστηση, είναι σαν παιχνίδι και το διασκεδάζουμε.
Η αγάπη δεν δημιουργεί προσδοκίες. Ο φόβος είναι γεμάτος προσδοκίες. Με τον φόβο κάνουμε πράγματα γιατί θεωρούμε ότι είμαστε υποχρεωμένοι να τα κάνουμε και περιμένουμε ότι και οι άλλοι θα κάνουν το ίδιο. Γι’ αυτό μάς πληγώνει, ενώ η αγάπη όχι. Περιμένουμε κάτι και αν δεν συμβεί, νιώθουμε πληγωμένοι — είναι άδικο.
Κατηγορούμε τους άλλους που δεν εκπλήρωσαν τις προσδοκίες μας.
Όταν αγαπάμε, δεν έχουμε προσδοκίες, κάνουμε κάτι γιατί το θέλουμε, και αν και οι άλλοι το κάνουν ή δεν το κάνουν είναι γιατί το θέλουν ή δεν το θέλουν, και κανείς δεν παίρνει τίποτα προσωπικά.
Όταν δεν περιμένουμε να συμβεί κάτι, και όντως δεν συμβεί, δεν έχει σημασία. Δεν αισθανόμαστε πληγωμένοι, επειδή ό,τι και να συμβεί δεν έχουμε πρόβλημα. Γι’ αυτό και τίποτα σχεδόν δεν μπορεί να μας πληγώσει όταν είμαστε ερωτευμένοι.
Δεν περιμένουμε από τον αγαπημένο μας να κάνει κάτι και δεν έχουμε υποχρεώσεις.
Η αγάπη βασίζεται στον σεβασμό.
Ο φόβος δεν σέβεται τίποτα, ούτε καν τον ίδιο τον φόβο.
Αν σας λυπάμαι, σημαίνει ότι δεν σας σέβομαι. Δεν είστε σε θέση να κάνετε τις δικές σας επιλογές. Όταν πρέπει να επιλέξω εγώ για εσάς, τη στιγμή εκείνη δεν σας σέβομαι.
Αν δεν σας σέβομαι, προσπαθώ να σας ελέγξω. Τις περισσότερες φορές, όταν λέμε στα παιδιά μας πώς να ζήσουν τη ζωή τους, είναι γιατί δεν τα σεβόμαστε. Τα λυπόμαστε και προσπαθούμε να κάνουμε γι’ αυτά ό,τι θα έπρεπε να κάνουν εκείνα για τον εαυτό τους. Όταν δεν σέβομαι τον εαυτό μου, τον λυπάμαι και αισθάνομαι ότι δεν είμαι αρκετά καλός για να τα καταφέρω σε αυτό τον κόσμο. Πώς ξέρετε ότι δεν σέβεστε τον εαυτό σας;
Όταν λέτε: «Εγώ ο καημένος, δεν είμαι αρκετά δυνατός, δεν είμαι αρκετά έξυπνος, δεν είμαι αρκετά όμορφος, δεν μπορώ να τα καταφέρω».
Η μεμψιμοιρία πηγάζει από την έλλειψη σεβασμού.
Η αγάπη είναι αδίστακτη, δεν λυπάται κανέναν, έχει όμως συμπόνια. Ο φόβος είναι γεμάτος οίκτο, λυπάται τους πάντες. Λυπάστε κάποιον όταν δεν τον σέβεστε, όταν θεωρείτε ότι δεν είναι αρκετά δυνατός για να τα καταφέρει. Από την άλλη πλευρά, η αγάπη σέβεται. Αγαπάμε κάποιον και ξέρουμε ότι μπορεί να τα καταφέρει. Ξέρουμε ότι είναι αρκετά δυνατός, αρκετά έξυπνος, αρκετά καλός και ικανός να κάνει τις δικές του επιλογές. Δεν χρειάζεται να επιλέξουμε εμείς γι’ αυτόν. Είναι σε θέση να τα καταφέρει μόνος του. Αν πέσει, μπορούμε να του δώσουμε το χέρι μας, να τον βοηθήσουμε να σηκωθεί και να του πούμε: «Μπορείς να το κάνεις, προχώρα». Αυτό είναι συμπόνια και διαφέρει από τον οίκτο. Η συμπόνια πηγάζει από τον σεβασμό και την αγάπη’ ο οίκτος από την έλλειψη σεβασμού και τον φόβο.
Η αγάπη είναι απολύτως υπεύθυνη. Ο φόβος αποφεύγει την ευθύνη, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι είναι άμοιρος ευθυνών. Το να προσπαθούμε να αποφύγουμε την ευθύνη είναι ένα από τα μεγαλύτερα λάθη που κάνουμε, επειδή κάθε πράξη έχει συνέπειες.
Όλα όσα σκεφτόμαστε και όλα όσα κάνουμε έχουν συνέπειες. Με κάθε επιλογή, έχουμε μια έκβαση ή μια αντίδραση. Αν δεν επιλέξουμε, έχουμε πάλι μια έκβαση ή μια αντίδραση. Θα υποστούμε τις συνέπειες των πράξεων μας με τον έναν τρόπο ή με τον άλλον. Γι’ αυτό κάθε άνθρωπος είναι εξ ολοκλήρου υπεύθυνος για τις πράξεις του, ακόμα και αν δεν το επιθυμεί. Ίσως κάποιος άλλος να προσπαθήσει να πληρώσει για τα δικά μας λάθη, αλλά γι’ αυτά θα πληρώσουμε και εμείς ούτως ή άλλως, και τότε θα τα πληρώσουμε διπλά.
Όταν οι άλλοι προσπαθούν να είναι υπεύθυνοι για εμάς, αυτό που δημιουργείται τελικά είναι ένα μεγαλύτερο δράμα.
Η αγάπη γεννά ευγένεια και ο φόβος σκληρότητα. Με τον φόβο είμαστε πάντοτε γεμάτοι υποχρεώσεις και προσδοκίες, δεν έχουμε σεβασμό, αποφεύγουμε την ευθύνη και αισθανόμαστε οίκτο. Πώς μπορούμε να νιώσουμε καλά όταν υποφέρουμε από τόσο μεγάλο φόβο; Νιώθουμε ότι είμαστε θύματα: αισθανόμαστε θυμό, θλίψη, ζήλια, προδοσία.
Ο θυμός δεν είναι παρά φόβος κρυμμένος πίσω από ένα προσωπείο.
Η θλίψη είναι φόβος κρυμμένος πίσω από ένα προσωπείο.
Η ζήλια είναι φόβος κρυμμένος πίσω από ένα προσωπείο.
Με όλα αυτά τα συναισθήματα που πηγάζουν από τον φόβο και προκαλούν πόνο, μπορούμε μόνο να προσποιούμαστε ότι είμαστε ευγενικοί.
Στην πραγματικότητα, δεν είμαστε ευγενικοί, γιατί δεν αισθανόμαστε καλά, δεν είμαστε ευτυχισμένοι. Αν ακολουθείτε το μονοπάτι της αγάπης, δεν έχετε υποχρεώσεις ούτε προσδοκίες. Δεν λυπάστε τον εαυτό σας ή τον σύντροφό σας. Όλα σας πάνε καλά και γι αυτό ένα χαμόγελο είναι μόνιμα ζωγραφισμένο στο πρόσωπο σας. Αισθάνεστε καλά με τον εαυτό σας και, επειδή είστε ευτυχισμένοι, είστε και ευγενικοί. Η αγάπη είναι πάντοτε ευγενική, και αυτή η ευγένεια σας κάνει γενναιόδωρους και ανοίγει όλες τις πόρτες. Η αγάπη είναι γενναιόδωρη. Ο φόβος είναι εγωιστής, τα πάντα αφορούν εμένα και μόνον εμένα. Ο εγωισμός κλείνει όλες τις πόρτες.
Η αγάπη, σε αντίθεση με τον φόβο, δεν θέτει όρους. Στο μονοπάτι του φόβου, αγαπάμε κάποιον αν μας αφήσει να τον ελέγχουμε, αν είναι καλός μαζί μας, αν ταιριάζει στην εικόνα που έχουμε φτιάξει γι αυτόν. Δημιουργούμε μια εικόνα τού πώς θα πρέπει να είναι και επειδή δεν είναι και δεν θα γίνει ποτέ αυτή η εικόνα, τον κρίνουμε και τον βρίσκουμε ένοχο. Πολλές φορές, μάλιστα, ντρεπόμαστε γι’ αυτόν επειδή δεν είναι αυτό που θα θέλαμε. Αν δεν ταιριάζει στην εικόνα που έχουμε δημιουργήσει, μας φέρνει σε δύσκολη θέση, μας ενοχλεί, δεν έχουμε καθόλου υπομονή μαζί του. Απλώς προσποιούμαστε ότι είμαστε ευγενικοί.
Στο μονοπάτι της αγάπης, δεν υπάρχουν αν, δεν υπάρχουν όροι. Αγαπάμε κάποιον χωρίς λόγο, χωρίς δικαιολογία. Τον αγαπάμε όπως είναι και είναι ελεύθερος να είναι ο εαυτός του. Αν δεν μας αρέσει όπως είναι, τότε καλύτερα να είμαστε με κάποιον άλλο που μας αρέσει. Δεν έχουμε το δικαίωμα να αλλάξουμε κανέναν, και κανείς δεν έχει το δικαίωμα να μας αλλάξει.
Αν πρόκειται να αλλάξουμε, θα το κάνουμε επειδή το θέλουμε, επειδή θέλουμε να πάψουμε να υποφέρουμε.
Τέλος πρώτου μέρους. (το δεύτερο μέρος θα δημοσιευθεί σύντομα)
Απόσπασμα από “Το Μονοπάτι της Αγάπης, Το Μονοπάτι του Φόβου” του Don Miguel Ruiz
