Ρολάν Μπαρτ “Φωτεινός Θάλαμος”
Η φωτογραφία επαναλαμβάνει με μηχανικά μέσα εκείνο που δεν μπορεί ποτέ πιά να επαναληφθεί υπαρξιακά.
Μια φωτογραφία μπορεί να είναι αντικείμενο τριών πρακτικών ή τριών προθέσεων ή τριών συγκινήσεων: ποείν, πάσχειν και θεάσθαι.
Σε ποιον ανήκει η φωτογραφία; Στο φωτογραφημένο υποκείμενο; Στο φωτογράφο;
Η φωτογραφία που ξεχωρίζει και που μου αρέσει μου προκαλεί μάλλον μια εσωτερική ταραχή, μια γιορτή, ένα παίδεμα επίσης, την πίεση του άφατου που θέλει να ειπωθεί.
Βλέπω, αισθάνομαι, άρα παρατηρώ, κοιτάζω και σκέφτομαι. Με την παιδεία μου συμμετέχω στα πρόσωπα, τις εκφράσεις, στις χειρονομίες, στο διάκοσμο, στις πράξεις. Η φωτογραφία είναι σαν ένα πρωτόγονο θέατρο, σαν ένα ταμπλό-βιβάν, η εξεικόνιση της ακίνητης και φτιασιδωμένης όψης κάτω από την οποία βλέπουμε τους νεκρούς.
Σε μια πρώτη φάση η φωτογραφία για να εκπλήξει, φωτογραφίζει το αξιοσημείωτο. Σύντομα όμως θεσπίζει αξιοσημείωτο αυτό που φωτογραφίζει.
Η φωτογραφία είναι ανατρεπτική, όχι όταν φοβίζει, διεγείρει ή στιγματίζει, αλλά όταν σε κάνει να σκέφτεσαι. Η φωτογραφία μπορεί να “φωνάζει”, όχι να πληγώνει.
Σε κάθε φωτογραφία, το χρώμα είναι ένα επίχρισμα που αποτίθεται κατοπινά πάνω στην αρχική αλήθεια του Ασπρόμαυρου. Εκείνο που δίνει η φωτογραφία ως τροφή στο πνεύμα μου είναι το απλό μυστήριο της συνύπαρξης.
Η φωτογραφία είναι δημιουργική μόνο όταν κάνει ζαβολιές. Μπορεί να πει ψέμματα για το νόημα του πράγματος, ποτέ για την ύπαρξη του.
Η φωτογραφία είναι βίαιη, επειδή μέσα σ΄αυτήν τίποτε δεν μπορείς να αρνηθείς ούτε να αλλάξεις. Τρελή ή συνετή; Αυτοί είναι οι δύο δρόμοι της φωτογραφίας.Σε μένα εναπόκειται να διαλέξω να υπαγάγω το θέαμα της στον πολιτισμένο κώδικα των τέλειων ονειροφαντασιών, ή να αντιμετωπίσω μέσα της το ξύπνημα της ανυπότακτης πραγματικότητας.
Απόσπασμα από τον “Φωτεινό θάλαμο” του Roland Barthes.
